شناسایی عوامل موثر بر بهبود وصول مطالبات بانک کشاورزی شهرستان مراغه

هدف اساسی بانک کشاورزی تأمین سرمایه مورد نیاز برای توسعه و تداوم بخش کشاورزی می باشد. جهت تحقق این هدف، منابع مالی مورد نیاز بانک به طور عمده از محل بازپرداخت تسهیلات پرداخت شده تجهیز می گردد. با این وجود عملکرد بانک کشاورزی شعبه مراغه در طی سال-های 87-1383 در زمینه وصول مطالبات نشان می دهد که نرخ عدم وصول مطالبات در این شعبه بسیار قابل توجه است. هدف از مطالعه حاضر شناسایی عوامل موثر بر عدم وصول مطالبات بانک کشاورزی شعبه مراغه می باشد تا با در نظر گرفتن این عوامل و حساسیت بیشتر روی آن ها بتوان وصول مطالبات را بهبود بخشید برای این منظور مطالبات به صورت چهار حالت وصول به موقع، سررسیدگذشته، معوقه و مشکوک الوصول طبقه-بندی شدند و اطلاعات مورد نیاز از طریق بررسی پرونده های وام گیرندگان برای هر گروه، از شعبه گردآوری شده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای متناسب مشخص شد و اطلاعات مربوط به 779 فقره تسهیلات پرداخت شده به اشخاص حقیقی توسط بانک کشاورزی شعبه مراغه جمع آوری گردیده است. جهت دستیابی به هدف مطالعه از الگوی لاجیت چندگانه اسمی بهره گرفته شده است. نتایج تحلیل های توصیفی نشان داد که از 779 فقره تسهیلات، 477 فقره که معادل 2/61 درصد کل تسهیلات اعطا شده می باشد، به موقع وصول شده اند و 302 فقره از تسهیلات دارای قصور در بازپرداخت تسهیلات بوده اند که از این تعداد 17 درصد آن ها مطالبات مشکوک الوصول، 8/14 درصد مطالبات معوقه و 7 درصد مطالبات سررسید گذشته می باشند. نتایج به دست آمده از برآورد الگوی لاجیت چندگانه اسمی و انجام آزمون راستنمایی و والد نشان می دهند که امکان ترکیب گروه های وصول مطالبات وجود ندارد.. همچنین نتایج آزمون هاسمن حکایت از این امر دارد که چهار گروه وصول مطالبات مستقل از هم می باشند. نتایج حاصل از برآورد الگوی لاجیت چندگانه اسمی نشان می هد که متغیرهای مبلغ وام پرداختی، فاصله اقساط، تعداد اقساط، نوع تضمین، تمدید، فعالیت باغداری، زراعت، خدمات و نوع تسهیلات از لحاظ آماری معنی دار می باشند که در این میان متغیرهای مبلغ وام پرداختی و تمدید دارای اثر منفی بر بهبود وصول مطالبات بوده و مابقی متغیرها اثر مثبت بر بهبود وصول مطالبات دارند. در نهایت اثرات نهایی و کشش برای تک تک متغیرها به تفکیک هر یک از گروه های وصول مطالبات محاسبه گردید. با توجه به اثر منفی تمدید تسهیلات در بازپرداخت به موقع تسهیلات توسط وام گیرندگان، توصیه می گردد تا حد امکان از تمدید نمودن تسهیلات خودداری نمایند. همچنین افزایش فاصله اقساط باعث بهبود وصول مطالبات شده است بنابراین بهتر است که فاصله مناسبی برای بازپرداخت اقساط از سوی بانک اعمال گردد تا وام گیرندگان زمان کافی برای تأمین بودجه برای بازپرداخت اقساط خود داشته باشند. وجود ضامن معتبر وصول به موقع مطالبات را افزایش می دهد. لذا پیشنهاد می گردد برای کلیه ی تسهیلات پرداختی معرفی ضامن معتبر از متقاضی تسهیلات طلب شود. از این رو تدوین یک نظام اعتبارسنجی برای بانک در جهت کاهش ریسک اعتباری و افزایش عملکرد وصول مطالبات یک ضرورت و در عین حال یک گام موثر در این راستا می باشد.